Heel lang ben ik gewend geweest dat  ‘De Waarheid’ is: ‘het verhaal dat past bij de feiten’. Nu – in het ‘post truth‘ tijdperk – zie ik steeds vaker een ander idee over ‘De Waarheid’: ‘het verhaal dat ik jou wil laten geloven. Ofwel ‘De Waarheid’ is het door de zender gewenste verhaal.’

Denk aan ‘Truth Social’ of aan de ‘Pravda’. ‘Truth’ is het Engelse woord voor ‘waarheid’. ‘Truth Social’ is de spreekbuis van Trump. Ook ‘Pravda’ betekent ‘waarheid’ in het Russisch én het is de naam van het blad van de vroegere Communistische Partij. Dit blad is inmiddels een aantal keer opgeheven en opnieuw begonnen. De online versie vertelt het nationalistische verhaal dat past bij het verhaal van Poetin.

In het idee over ‘waarheid’ waaraan ik lang gewend was, is iets ‘Fake News’ als het niet past bij de feiten. In het andere idee is iets ‘Fake News’ als het niet past bij het verhaal dat we willen dat je gelooft.

In dit andere idee is ‘De Waarheid’ een instrument om macht mee uit te oefenen. ‘De Waarheid’ is dan het verhaal van de partij die het sterkst is in het vertellen van haar verhaal.

Regelmatig zitten de feiten het gewenste verhaal in de weg. Dus moeten de feiten in twijfel worden getrokken, of worden verdraaid, of er moeten alternatieve feiten worden gepresenteerd.

Het gewenste verhaal, wordt vaak ondergraven met feiten die worden aangedragen door professionele journalisten en door wetenschappers. Professionele journalisten en wetenschappers worden dan ook steeds vaker niet geloofd en zelfs tegengewerkt. 

Onder president Trump en onder premier Schoof wordt er bijvoorbeeld flink bezuinigd op wetenschap en onderwijs.

Er wordt ook bezuinigd op ‘The Voice of America’ en op de ‘BBC World Service’. Chinese media springen in het gat. 

Autoritaire regimes slagen er zo steeds beter in om wereldwijd hun waarheid te communiceren via media. Andere verhalen worden gecensureerd en op andere manieren de kop ingedrukt. In autoritair geregeerde landen kom je in de gevangenis als je een ander geluid laat horen dan wat past bij het officiële verhaal. Bijvoorbeeld als je protesteert, als je een ‘verkeerd’ bericht plaatst op social media of als je een journalist bent die een ‘andere waarheid’ aan het licht brengt. In democratische landen lukt het steeds beter om twijfel te zaaien over feiten en om via media een verhaal te communiceren dat niet per se klopt met de feiten. 

Zodoende wordt ‘de waarheid’ steeds meer het resultaat van een strijd. Een strijd zonder regels. Het recht van de sterkste telt. De partij die het best communiceert via de media, vertelt de waarheid.

Dit is een strijd om het bezit van media. En een strijd om aanwezigheid van het gewenste verhaal in de media en in de openbare ruimte. Eigenlijk zijn dit dezelfde basisprincipes die al jaren gelden voor merken, maar nu toegepast door politici.