A ↔ B 

Op het vorige level van de Piramide van Communicatiemodellen was er iets vreemds aan de hand: de zender zendt niet alleen, maar hij ontvangt ook, hij ontvangt namelijk feedback. Dan is de zender dus eigenlijk tevens ontvanger. Tóch spreken we bij het Z→O model van zender en ontvanger, omdat de zender de dominante partij is. De zender bepaalt namelijk of de communicatie geslaagd is. De communicatie is geslaagd als de boodschap is overgekomen zoals de zender bedoeld had; of nog sterker, de communicatie is geslaagd als de ontvanger doet wat de zender wil.

Op dit level van de Piramide van Communicatiemodellen gaan we er echter vanuit dat zender en ontvanger voortdurend van rol wisselen en vaak tegelijk zenden en ontvangen – zoals bijvoorbeeld in een gesprek, waarbij je voortdurend in de gaten houdt hoe je gesprekspartner reageert op wat je zegt.

In het A ↔ B model is communicatie niet pas geslaagd als de ene partij zijn wil heeft opgelegd aan de ander, zoals bij het Z→O model. In het A ↔ B model is communicatie is wel geslaagd als er interactie plaatsvindt, als beide partijen deelnemen aan het proces.

Communicatie als dans / judo

In het A ↔ B model wordt communicatie zo een spel of een ‘dans‘.

• De dans is geslaagd als beide partijen gelijkwaardig zijn.
• Het gaat dus meer om het spel dan om de knikkers.
• Communicatie wordt in het A↔B model vooral gezien als een proces niet als een middel om resultaat te bereiken.

Uitleg van onderdelen in het model:

• A : Deelnemer aan het communicatieproces, deze deelnemer kan voortdurend wisselen van rol als Zender en als Ontvanger, vaak is hij tegelijk Zender en Ontvanger.
• B : Deelnemer aan het communicatieproces, deze deelnemer kan voortdurend wisselen van rol als Zender en als Ontvanger, vaak is hij tegelijk Zender en Ontvanger.
• ↔ : Interactie tussen deelnemers aan het communicatieproces. Dit kunnen twee deelnemers zijn: A en B, maar ook meerdere: A, B, C, etc. Deze interactie bestaat uit het zenden en ontvangen van informatie.

Bij gesprekken spreken mensen bewust en onbewust af hoe het ‘spel gespeeld wordt’:

• Spreek je iemand aan met ‘je’ of met ‘u’?
• Welke kleding draag je op een sollicitatiegesprek?
• In Nederland betaal je de prijs die een marktverkoper vraagt voor een kilo sinaasappels, in veel andere landen wordt je geacht een onderhandelingsspel mee te spelen.
• In Nederland onderhandelen vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers meestal aan een tafel, om tot een resultaat te komen dat voor iedereen het beste is. In andere landen worden onderhandelingen vaak ook op straat gevoerd met demonstraties, om te laten zien welke partij het sterkste is.

Andere voorbeelden van communicatie volgens het A↔B model:

• De NS Twittert met passagiers die ontevreden zijn en het hele publiek kan meekijken. De NS kan niet haar wil opleggen, maar is een gelijkwaardige partner wiens reputatie op het spel staat; als ze niet goed communiceert dan verliest ze het spel van de passagiers en het publiek.

Stappers’ rollen

Dit A↔B model lijkt sprekend op het schema dat Stappers weergeeft in zijn Figuur 10:

“… noemen we steeds degene die iets zegt A en degene tegen wie het gezegd wordt B. Dus we gebruiken de letters A en B niet steeds voor dezelfde persoon, maar wel voor dezelfde activiteit. Niet A voor Jansen en B voor Pietersen, maar zowel Jansen als Pietersen kan om beurten A en B zijn: A is degene die het zegt, B is degene tegen wie het gezegd wordt (zie figuur 9).

A en B zijn in dit schema aangegeven, hun relatie wordt nog verhelderd door de pijl die van A naar B gaat. We kunnen natuurlijk ook het geval weergeven dan Jansen en Pietersen om beurten spreken en toegesproken worden; dat ziet u in figuur 10. De twee pijlen betekenen elk hetzelfde als de ene pijl in figuur 9.”

Lees ook:

• Piramide van Communicatiemodellen
• Communicatie is een heel breed vak
• Communicatie: Middel of Proces?